با دقت قابل درک است که دستورات دین در دو بخش عمده شایسته ها و بایسته ها قابل تقسیم و تبیین است، بایسته ها عبارت است از باید ها و نبایدهایی که انسان را به شایستگی هایی سوق میدهد که شایسته اوست.. در واقع بایسته ها، ابزار و اهداف آلی(ابزاری) برای نیل به شایستگی هاست این سخن تفصیلی از فرمایش نبی اکرم است که: انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق

هدف دین این نیست که با باید و بندها ما را به قید بکشاند و دست و پای ما را ببندد بلکه هدف دین آن است که انسان و جامعه انسانی را به آن چه که شایسته است برساند تا شکوفا شود! و هدف دین تعالی و شکوفایی انسان و درخشش او در عالم خلقت است انسانی فاضل که متخلق به اخلاق الهی است و در او فضائل انسانی نهادینه است یعنی انسان صاحب مکارم اخلاق! و راه رسیدن به انسان و جامعه متعالی، رعایت بایسته ها است بر همین مبنا آموزه های دین را می توان در این دو بخش تبیین کرد: شایسته ها و بایسته ها

پر واضح است لازمه رشد و تکامل جامعه و انسان، این است که پایبند قواعد و اصولی باشد که در رشد استعدادهایش کمک میکند که قبل از آن باید بر مبنای خلقت ویژه و استعدادها و ظرفیتهای انسان پایه گذاری شود که به لطف حکمت الهی، این نیاز با دین مرتفع می گردد؛ در واقع دین بر همین مبنا و به منظور رشد، شکوفایی و سعادت انسانها تدوین شده است.
بنابراین فقه و حقوق عبارت است از مجموعه بایدها و نبایدهایی که با خواستگاه فطری آن، انسان و جامعه انسانی را به سطح بالای آن چه شایسته است سوق میدهد تا با نهادینه-سازی اخلاق به سطوح بالای مکارم اخلاق دست یابد. تنها راهی که انسانها میتوانند در کنار هم یک زندگی سعادتمند واقعی را تجربه کنند.